خبرگزاری مهر ـ گروه دین و اندیشه: خطبه یکصد نهج البلاغه درباره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او مى باشد. امام علی(ع) در این خطبه می فرمایند: ستایش مخصوص خداوندى است که فضل خویش را در مخلوقات منتشر ساخته و دست جود و سخایش را به سوى آنان گشوده، او را در تمام کارهایش مى ستائیم و براى مراعات حقوقش از او یارى مى طلبیم. گواهى مى‌دهیم جز او معبودى نیست و محمد(ص) بنده و فرستاده اوست. او را براى اجراى اوامر و بیان و فرمان و ذات و صفاتش فرستاد. او با امانت رسالت خویش را انجام داد و با راستى و درستى به راه خود رفت و پرچم حق را در میان ما به یادگار گذارد. پرچمى که هر کس از آن پیشى گیرد از دین خارج شود و آن کس که از آن عقب بماند هلاک گردد و هر کس که از آن جدا نشود به او رسد. راهنماى این پرچم با تانى سخن مى گوید و دیر به پاى مى خیزد، اما به هنگامى که به پا خواست به سرعت پیش مى رود و هر گاه شما تحت فرمان او درآمدید و رهبرى او بر شما مسلم شد، متأسفانه دوران او سپرى شده و مرگ او فرا مى رسد و بعد از او باید مدتى انتظار باشید تا اینکه خداوند شخصى را برانگیزد که شما را جمع کند و پراکندگى شما را به هم پیوند بخشد. به چیزى که نیامده دل نبندید و از آنکه گذشته است مأیوس و نگران نباشید؛ چه اینکه آن کس که پشت کرده ممکن است یکى از پاهایش بلغزد و دیگرى برقرار ماند، سپس هر دو با هم به جاى خود برگردند و برقرار مانند.[2] آگاه باشید آل محمد(ص) همانند ستارگان آسمانند که هرگاه یکى از آنها غروب کند ستاره دیگرى طلوع مى‌کند. گویا مىبینیم در پرتو خاندان پیامبر(ص) نعمتهاى خدا بر شما تمام شده و شما به آنچه آرزو دارید رسیدهاید.
امام علی(ع) می فرمایند: بار خدایا! همواره باید در روى زمین تو حجتى براى بندگانت داشته باشى تا خلق را به دینت راهنمایى کند و علم تو را به آنها بیاموزد تا حجّت تو تباه نشود و پیروان اولیاء تو بعد از آنکه آنها را هدایت کرده اى دوباره گمراه نگردند. [حجت تو] یا ظاهر و آشکار خواهد بود که اطاعت او را نمى کنند و یا از دیده ها نهان خواهد بود که مردم در انتظار او به سر مى برند. اگر شخص و جسم او در حال هدایت مردم از آنان غائب باشد علم و آدابش در قلبهاى عاشقان حق پایدار است و آنها به آن علم و آداب پایبند هستند و به آن عمل مى کنند.
بارخدایا آرى! زمین از امامى که قیام بر حق کند خالى نخواهد ماند. او یا آشکار و شناخته شده است یا ترسان و پنهان است تا حجتها و دلیلهاى روشن خدا (یعنى اصول و احکام دین و تعالیم انبیاء) از بین نرود. اما اینکه ایشان چند نفرند و کجایند؟ به خدا سوگند از نظر تعداد آنها بسیار کم هستند ولى از جهت منزلت و بلندمرتبگى در نزد خداوند بسیار بزرگوارند. خداوند به وسیله ایشان حجتها و دلیلهاى روشن خود را حفظ مى کند... آنان خلفا و نمایندگان خدا در روى زمین هستند و مردم را به سوى دین و احکام و مقررات او دعوت مى کنند.
در لابه لاى سخنان على بن ابیطالب (ع) روایات زیادى در زمینه معرفى نسب امام زمان(ع) به چشم مى خورد که به یک بیان مجموعه این قبیل از روایات به سه دسته تقسیم مى شوند. در بخشى از آنها او را فرزند خودشان معرفى مى کنند، در قسمتى دیگر آن حضرت را از فرزندان حضرت فاطمه(س) و بالاخره در دسته اى از روایات حضرت مهدى(ع) را از اولاد امام حسین(ع) معرفى کردهاند.
امام محمد باقر(ع) مى فرمایند: امیرالمؤمنین على بن ابیطالب(ع) وقتى که از جنگ نهروان به کوفه برگشتند براى مردم خطبه اى خواندند... در آن خطبه نخست خدا را سپاس گفتند و درود به روان پیامبر (ص) فرستادند و نعمتهایى را که خداوند به رسولش و بر خود آن حضرت عنایت کرده است یکى یکى شمردند سپس در ادامه فرمودند: از جمله نعمتهاى خداوند بر من آن است که مهدى این امت از فرزندان من است. زربن حبیش شنید که على بن ابیطالب(ع) مى فرمود: مهدى مردى از ما اهل بیت و از فرزندان حضرت فاطمه زهرا(س) است. ... حضرت امام رضا(ع) از پدر بزرگوارش موسى بن جعفر(ع) و او نیز از پدرش... او از امام حسین(ع) و آن حضرت از امیرالمؤمنین على بن ابیطالب(ع) روایت کرده است که آن حضرت خطاب به امام حسین(ع) فرمودند: نهمین فرزند تو اى حسین! قائم بر حق (مهدى (ع) است...
به اعتقاد شیعه، امام زمان(ع) از طریق تشکیل حکومت جهانى بر اساس تعالیم عالیه اسلام تمام نارسایى ها را از سرتاسر عالم برطرف خواهد کرد و عدل و داد را در روى زمین مستقر خواهد ساخت. در سخنان پیامبر اکرم(ص) و هر یک از ائمه اطهار(ع) درباره ویژگى هاى حکومت حضرت مهدى(ع) و کارهایى که در آن دوره انجام خواهد یافت مطالب زیادى به چشم مى خورد که مجموعه آنها تصویر بسیار روشنى از یک حکومت اسلامى کامل را نشان مى دهند.
به عنوان نمونه به بعضى از روایاتى که در این زمینه از امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است اشاره مى گردد: عبدالله بن مروان روایت کرده است که على بن ابیطالب(ع) فرمودند: حضرت مهدى(ع) سی یا چهل سال زمام امور مردم را در دست خواهند داشت. [امام زمان(ع) وقتى که ظهور کند] هواهاى نفسانى را به هدایت و رستگارى برمى گرداند در آن روزگارى که مردم هدایت الهى را به متابعت هواهاى نفسانى درآورده باشند. آرا و اندیشه هاى مردم را تابع قرآن مى کند در آن روزگارى که آنها قرآن را تابع آراء و اندیشه هاى خود کرده اند... او به شما نشان خواهد داد که عدالت در کشوردارى چگونه است. همچنین او تعالیم فراموش شده قرآن و سنت را زنده خواهد ساخت.
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: ...حضرت مهدى(ع) برده مسلمان را نخواهد واگذاشت مگر اینکه آنرا خریده و آزاد خواهد ساخت و بدهکارى نخواهد ماند مگر آنکه بدهى او را پرداخت خواهد نمود. مظلمه و حقى به گردن و ذمه هر کس که باشد آن را به صاحب حق بازخواهد گرداند. کسى کشته نمى شود مگر اینکه دیه آنرا خواهد پرداخت. هیچ کسى کشته نخواهد شد مگر اینکه بدهى هاى او را آن حضرت پرداخت خواهد نمود و خانواده اش را همانند سایر افراد جامعه اداره خواهد کرد تا زمین را از عدل و داد پر کند به همان صورتى که پیش از آن از ظلم و بیداد پر شده باشد.
توضیحها:
[1]ابن ابى الحدید مى نویسد: این خطبه را امام(ع) در جمعه سوم خلافت خود ایراد فرموده و در آن از حالات خویش به مطالبى اشاره کرده است. (شرح ابن ابى الحدید، ج7، ص 3)
[2]نامبرده و بعضى دیگر از شارحان نهج البلاغه احتمال داده اند که منظور از این جمله اشاره به حکومت حضرت مهدى(ع) است. زیرا این جمله مى گوید: به رؤساى کنونى دل نبندید زیرا آنها قادر به اصلاح کار شما نیستند، اصلاح کار شما به دست کسى خواهد بود که در آینده ظهور خواهد کرد، کسى که در میان مردم ناشناس مانده است. بنابراین جمله «فلا تطمعوا فى غیر مقبل» مفهومش این است: که در حکومت غیر کسى که اصلاح کلى به دست او مى شود و هنوز نیامده دل نبندید و معنى جمله «و لا تیاسوا من مدبر» این مى شود که از وضع گذشته نیز مأیوس نشوید و به آینده امیدوار باشید. (جلد7 ، صفحه 93 و 94)
